Onderzoeksproject Galactosemie

Vergiftigd door (moeder)melk

Wanneer een kersverse moeder haar kindje voedt gaat zij er niet vanuit dat dit catastrofale gevolgen kan hebben voor haar pasgeborene. Helaas is dit de harde realiteit voor gezinnen die te maken krijgen met de metabole ziekte galactosemie. Bij deze ziekte kan het lichaam melksuiker niet goed verwerken. Wanneer een pasgeborene moedermelk drinkt kan het kindje daarom ernstig ziek worden, denk bijvoorbeeld aan leverfalen of hersenoedeem.

Van levensbedreigend in pasgeborenen naar levens beperkend in volwassenen

Door het vroeg inzetten van een dieet kunnen de acute complicaties in pasgeborenen worden verholpen. Helaas is het levenslang volgen van dit dieet niet voldoende om gevolgen op lange termijn te voorkomen, welke bij het overgrote deel van de patiënten optreden.

Ongeveer 85% van de volwassenen met de klassieke vorm van galactosemie kampt met aangetaste hersenfunctie. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Zo kunnen ze bijvoorbeeld minder goed meekomen op school of hebben zij speciaal onderwijs nodig. Bovendien hebben veel patiënten last van neurologische klachten zoals trillende handen, waardoor zij bepaalde beroepen niet kunnen uitoefenen. Daarnaast kunnen patiënten vaak niet zelfstandig wonen, vinden zij het lastiger om een partner te vinden en kunnen zij moeilijker in de maatschappij functioneren. Ten slotte krijgt 80% van de vrouwelijke patiënten te maken met eierstokschade en vruchtbaarheidsproblemen. Het is dus van belang dat er onderzoek wordt gedaan naar nieuwe behandelingsmethoden die deze lange termijn problemen kunnen voorkomen of verbeteren.

De afgelopen twintig jaar heeft onze onderzoeksgroep grote stappen gezet om de complicaties beter in kaart te brengen. Met de nieuwste technologie zien we nu ook kans ons te richten op de ontwikkeling van effectieve therapieën.

Ziektemechanismen begrijpen

Voor het ontwikkelen en testen van nieuwe behandelmethoden is het van belang om te weten wat de onderliggende ziektemechanismen zijn en op welk moment de behandeling moet worden ingezet om de lange termijn complicaties te voorkomen. Om dit te onderzoeken hebben we een ziektemodel met galactosemie gemaakt, welke erg geschikt is om schade al vanaf bevruchting te kunnen bestuderen. De focus van ons onderzoek ligt op het brein en de eierstokken.

Witte stof afwijkingen in het brein komen bij galactosemie vaak voor. Wij proberen in ons ziektemodel te achterhalen hoe galactosemie de witte stof precies aantast en welke gevolgen dit heeft voor de structuur van de zenuwbanen in de hersenen.

Meisjes met galactosemie lopen op jonge leeftijd al risico op een flink verminderd aantal eicellen, wat de vruchtbaarheid en hormoonhuishouding verslechtert. We proberen te achterhalen wat deze versnelde afname aan eitjes veroorzaakt, om zo betere aangrijpingspunten voor nieuwe behandelingen te hebben.

Bovendien proberen we het ziekteproces in  verschillende stadia in de ontwikkeling in kaart te brengen. Op deze manier krijgen we niet alleen meer inzicht in de processen die ontregeld zijn, maar komen we ook te weten op welk moment van de ontwikkeling de eerste schade optreedt en wanneer we dus een behandeling moeten starten om deze schade voor te zijn. Wanneer een therapie bijvoorbeeld gericht is op het behouden van eicellen, is het belangrijk om te weten op welk moment in de ontwikkeling van het kind er nog genoeg eicellen over zijn om te redden.

Naar patiënten luisteren

Wij houden ons niet alleen bezig met onderzoek in het laboratorium, maar staan ook in nauw contact met de patiënten zelf. We zijn een door VWS erkend expertise centrum voor deze groep ziekten en zien patiënten van onze regio en ook ver daarbuiten.  Prof. Estela Rubio-Gozalbo heeft in 2012 het Galactosemie Network (GalNet) opgericht. Een internationaal netwerk van artsen en onderzoekers op het gebied van galactosemie. Deze experts komen vanuit vele centra in Europa, Australië en de Verenigde Staten. Aan het GalNet is ook een patiënten register verbonden, welke al meerdere publicaties over het natuurlijk beloop van de verschillende soorten galactosemie mogelijk heeft gemaakt (www.galactosemienetwerk.org). Daarnaast werken we al ruim 20 jaar nauw samen met de Nederlands en Europees patiëntenverenigingen.

Samen met hen, kijken we waar de behoeften liggen, wat de vragen zijn en richten onze onderzoeksvragen hierop.

Op dit moment coördineren we ook een internationaal onderzoek naar het natuurlijk beloop van Klassieke Galactosemie bij volwassenen ouder dan 30 jaar, in een samenwerkingsverband met twee centra in de Verenigde Staten. Deze groep patiënten is in vorige onderzoeken onderbelicht gebleven, omdat tot eind vorige eeuw kinderen met Klassieke Galactosemie vaak kwamen te overlijden. Het is daarom extra belangrijk om in kaart te brengen welke hindernissen oudere patiënten in hun dagelijks leven tegenkomen en hoe wij hen daarbij kunnen ondersteunen.

Eerste stappen richting nieuwe behandelmethoden

Galactosemie wordt veroorzaakt door fouten in het genetisch materiaal, DNA. In de laatste jaren zijn mRNA- en gentherapie opgekomen als nieuwe behandeling voor genetische ziekten. Hierbij wordt namelijk het fout in het DNA gecorrigeerd, of wordt de blauwdruk voor het genproduct aan de cellen gegeven, zodat de cellen dit weer zonder fouten kunnen maken. Wij hebben mRNA-therapie al succesvol getest in ons laboratorium. In de komende jaren willen we dit ook voor gentherapie doen en nagaan of dit, indien op het juiste moment gegeven, de lange termijn complicaties kan voorkomen.

Naast de ontwikkeling van behandelingen die complicaties zouden kunnen voorkomen, zetten wij ons ook in voor nieuwe strategieën die bestaande problematiek zouden kunnen verbeteren. Spraak- en taalproblemen komen vaak voor bij galactosemie. Eerder hebben wij aangetoond dat patiënten met deze ziekte afwijkende hersenactiviteit vertonen. De afgelopen jaren hebben we daarom ingezet op de ontwikkeling van transcraniële hersenstimulatie (tACS), een niet invasieve elektrische stimulatie van de hersenen. Dit zou de hersenactiviteit van patiënten kunnen normaliseren en daarmee de spraak- en taalvaardigheden verbeteren. De eerste resultaten bij patiënten zijn positief, maar verder onderzoek is noodzakelijk om na te gaan of dit werkelijk als therapie gebruikt zou kunnen worden.

Uniek

Het Maastrichtse onderzoeksteam onderzoekt deze groep ziekten in hun volle breedte. Bovendien staan centraal binnen een internationaal netwerk van experts en aan de voorhoede van baanbrekend onderzoek naar ziektemechanismen en behandelmethoden.

Resultaten

Zelfs met levenslang dieet dragen patiënten een enorme ziektelast door schade aan de hersenen en eierstokken. Onze missie is om een betere uitkomst voor deze patiënten te bewerkstelligen en hen een optimale begeleiding te kunnen geven. Dit komt niet alleen ten goede aan de patiënten, maar ook aan hun families die momenteel vaak de mantelzorg van patiënten (deels) op zich nemen.

Om deze onderzoeken te kunnen voortzetten en onze missie te volbrengen hebben wij meer financiering nodig, daarom zouden wij uw hulp goed kunnen gebruiken!